Duurzaam koken: 10 handige tips

Duurzaam koken kun je op allerlei manieren doen, van het nadenken over de ingrediënten van je gerecht tot het kiezen van een bereidingswijze. Wil je graag wat meer milieubewust koken maar weet je niet zo goed waar je moet beginnen? Met deze tips kom je een aardig eind. Je kunt niet alleen energiezuinig koken maar ook voedselverspilling voorkomen als je op een andere manier naar je voedselbereiding gaat kijken. Dat is goed voor het milieu én voor je portemonnee! Hier komen ze:

10 Tips voor duurzaam koken:

# 1. Kook met seizoensgroenten

Een goede voorbereiding is het halve werk; als je duurzame ingrediënten kiest voor je maaltijden maak je al een goed begin met duurzaam koken. Seizoensgroenten zijn groenten die vaak niet in een (verwarmde) kas gekweekt hoeven te worden maar die gewoon in de “koude” grond verbouwd worden, wat minder energie kost. Ook worden deze meestal niet vanuit warmere landen aangevoerd, wat een hoop scheelt aan CO2-uitstoot van het transport. Dat punt leidt gelijk naar tip #2.

# 2. Kook met plaatselijk geteelde groenten

Voedsel wordt vervoerd met vrachtwagens, schepen en vliegtuigen. Het is eigenlijk vrij simpel: van hoe verder weg je eten komt, voor hoe meer CO2-uitstoot het transport ervan zorgt. Boontjes uit Kenia zorgen voor meer CO2 dan sinaasappels uit Spanje, maar sinaasappels uit Spanje zorgen voor meer CO2 dan peren uit Nederland. Natuurlijk groeien er niet echt sinaasappels in Nederland, maar als stelregel kun je gebruiken: koop zoveel mogelijk groenten uit Nederland, als dat niet mogelijk is uit Europa en als dat niet kan biologisch of fairtrade uit de rest van de wereld. Dus in (grove) volgorde van duurzaamheid:

1. Voedsel uit Nederland
2. Voedsel uit Europa
3. (Biologisch/fairtrade) voedsel uit de rest van de wereld

# 3. Overweeg de beste kookmethode

Het maakt een verschil of je het gasfornuis, de oven of de magnetron gebruikt. Het zal je misschien verbazen, maar koken met gas staat in principe met stip op nummer één als het gaat om energiezuinig koken. Maar je moet ook denken aan hoe lang je de kookmethode gebruikt: het gasfornuis lijkt zuiniger, maar dat gebruik je meestal langer dan een magnetron. De oven is (tot mijn grote spijt) de grootste boosdoener qua energieverbruik: hij kost veel kWh en blijft lang aanstaan. Over het algemeen kun je kookmethodes als volgt rangschikken naar duurzaamheid als het gaat om energiezuinig koken:

1. Magnetron
2. Gasfornuis
3. Elektrisch fornuis op groene stroom (inductie en keramisch)
4. Oven

De truc is mijns inziens om balans te houden. Je hoeft niet alles met de magnetron te gaan bereiden, maar beperk bijvoorbeeld je ovengebruik en overweeg bij de aanschaf van je volgende keuken welk soort fornuis en welke energieleverancier het meest duurzaam voor het koken. Zelf maak ik bijvoorbeeld nog wel gebruik van de oven, maar probeer ik dit te beperken tot max. één keer per 2 weken. Verder kook ik op CO2-gecompenseerd gas (echt groen gas is helaas nog weinig voorhanden in Nederland).

# 4. Kies een zo klein mogelijke pan

Dit is een vrij simpele tip om toe te passen. Kleinere oppervlakten zorgen voor minder warmteverlies, dus kies een pan die qua grootte past bij de hoeveelheid die je kookt. Ook is het goed om hem op de juiste kookpit te zetten: bij een kleine pan op een grote pit gaat hitte verloren en bij een grote pan op een kleine pit moet je extra veel verbranden om alles op temperatuur te brengen (zie tip #8).

# 5. Weeg je porties af

Ben jij iemand die vaak wat eten in de pan overhoudt? Als je dan ook al niet zo houdt van koken met kliekjes is het een goed idee om je porties af te wegen met een weegschaal. Zo weet je zeker dat er genoeg eten is, maar kook je ook niet teveel. Alles kan precies op! Soms is het even zoeken wat de juiste hoeveelheid is voor jouw situatie. Misschien eet jij wel 75 gram (droog afgewogen) pasta, maar je tiener 100 gram! Houdt het een tijdje bij en het wordt vanzelf duidelijk. Om je op weg te helpen hier een paar voorbeelden van standaardporties:

• 100 gram rijst
• 75 gram pasta
• 200 gram aardappelen

# 6. Kook zo veel mogelijk met het deksel op de pan.

Ook dit is een gemakkelijke manier om milieubewust te koken. Met een deksel op de pan blijft de hitte veel beter bewaard en wordt er minder energie verspild. Je brengt zo ook veel sneller water aan de kook, bijvoorbeeld voor een eitje.

# 7. Gebruik zo min mogelijk water

Je hoeft vaak minder water te gebruiken dan je denkt, vooral als je het deksel op de pan laat. Als de groente net niet onder staat is het vaak al genoeg om deze gaar te koken. Een stoompan is helemaal ideaal. En als je rijst kookt, hoef je maar twee keer zoveel water te gebruiken. Je kunt dan met het deksel op de pan of op een kiertje wachten tot al het water is opgenomen of verdampt. Experimenteer voor jezelf eens hoe weinig water je kunt gebruiken bij verschillende gerechten.

# 8. Kook op half of laag gas

Als je inderdaad een gasfornuis hebt kun je wel 45 tot 80% energie besparen door op half of laag gas te koken. Je moet hiervoor dus wel iets langer wachten tot je eten gaar is (gebruik ook een deksel!) maar geduld is een schone zaak, zeker voor het milieu. 😉

# 9. Voor- en nagaren in de oven of heet water

In een recept staat altijd de kooktijd aangegeven, maar vaak kun je die tijd verminderen door het eten al gelijk in de oven te zetten of met het kookwater te laten nagaren. Zo kun je als je bijvoorbeeld pitabroodjes of naanbrood in de oven opwarmt, deze er gelijk al indoen als je de oven aanzet. Zo kun je de tijd vaak al minstens halveren. Een andere bekende methode om duurzaam te koken is het laten nagaren van pasta. Kook deze ca. 5 tot 6 minuten en zet dan de warmtebron uit. Laat de pasta vervolgens nog ca. 5 minuten met het deksel op de pan nagaren in het kookwater tot alles gaar is.

# 10. Kliekjes bewaren en hergebruiken

Heb je toch nog restjes eten over? Bewaar deze en probeer ze opnieuw te gebruiken. Warm het bijvoorbeeld de volgende dag op als lunch. Of gebruik individuele restjes ingrediënten voor nieuwe (lunch)maaltijden. Een paar voorbeelden:

• Bewaar gekookte aardappel en bak ze de volgende dag op als bijgerecht bij groente of verwerk ze in een vegetarische boerenomelet.
• Bewaar gekookte pasta en maak er een lekkere pastasalade.
• Vries restjes gekookte groente in. Als je er genoeg van hebt verzameld kun je deze gebruiken in bijvoorbeeld een omelet of roerbakgerecht.

Zoals je ziet kan duurzaam koken op vele manieren. Sommige van deze tips om bewust te koken kende je misschien al, andere wellicht niet. Heb jij nog goede ideeën als aanvulling op deze tips? Help andere mensen op weg met duurzaam koken en deel ze hieronder in de reacties!